Op het plein, nu nog in gebruik als bouwdepot, komen 120 woningen voor de duur van tien jaar – en mogelijk nog meer. Het zijn stapelbare containerwoningen, klein en betaalbaar, bestemd voor statushouders, studenten, starters en mensen in belangrijke beroepen die moeilijk aan een huis kunnen komen. ‘Die willen straks ook allemaal een luchtje scheppen, en het is fijn als het groen dan naast de deur ligt’, zegt Matthijs van Muijen, beleidsmedewerker wonen van de gemeente Den Haag.
De gemeente koos ervoor om bewoners en instellingen uit de buurt vanaf het begin te laten meedenken over de inrichting van het plein. De eerste bijeenkomst was begin 2022, vertelt Matthijs. ‘Bewoners vinden het belangrijk dat de buurt groener wordt en dat er een ontmoetingsplek komt. Landschapsarchitect Els van der Weijde heeft hun ideeën verwerkt in een eerste ontwerp. En wat ook meetelt, is dat ROC Mondriaan ervoor open staat om het schoolplein ernaast ook te vergroenen.’
Heel divers
Deelnemers aan het participatietraject waren de instellingen uit de omgeving, studenten van ROC Mondriaan en de Haagse Hogeschool, maar ook mensen die daar al tientallen jaren wonen. Matthijs: ‘Dat leverde een heel ander soort bewonersavond op: heel divers. Je krijgt dus ook een grotere variëteit aan ideeën. Ouderen vinden de ontmoeting belangrijk, jongeren sport en spel. En het is goed dat ze van elkaar horen dat ze verschillende behoeftes hebben. De kunst is om zoveel mogelijk ideeën zichtbaar te realiseren in het uiteindelijke ontwerp.’ Timo vertelt dat DOK Architecten inmiddels op basis van alle bijdragen werkt aan een inrichtingsvoorstel voor het plein. ‘Binnenkort gaan we weer terug naar de buurt.’
‘Dikke plus’
Dat de tijdelijke woningen er zouden komen stond vast; het participatietraject draaide om de publieke ruimte. ‘Huisvesting van statushouders is niet overal populair’, vertelt Matthijs, ‘maar in combinatie met vergroenen en een ontmoetingsplek voor de buurt was er heel veel draagvlak voor. Dat heb ik nog niet eerder zo meegemaakt. Je lost een woonprobleem op, maar je brengt ook een dikke plus voor de buurt. Wonen is meer dan vier muren en een dak. Het gaat erom dat je een fijne plek creëert. En al die mensen die nu hebben meegepraat over de ontwikkeling, ontmoeten elkaar straks weer op het Leeghwaterplein.’
Timo is ervan overtuigd dat de participatie zich terugbetaalt. ‘Het is onbegonnen werk om een plan als dit te ontwikkelen zonder participatie. Als je alles uitdenkt zonder dat de buurt ervan weet, krijg je absoluut bezwaarprocedures en vertraging.’
Andere werkwijze
Een plek die tijdelijk beschikbaar komt, vraagt om een andere werkwijze dan een permanente, weet Timo Wagteveld, projectleider voor het Leeghwaterplein. ‘Het groen is bijvoorbeeld een puzzel. Het bestaat voor tien jaar, het is geen nieuw park. Je kunt er niet zomaar bomen planten. Dus moet je met deskundigen kijken hoe je zo’n plek het beste kunt vergroenen op een manier dat de omgeving er leefbaarder door wordt.’
Een andere bijzondere opgave op het Leeghwaterplein is het cultuurpodium. Het idee is dat het Laaktheater samen met bewoners en studenten uit de buurt straks zorgt voor de programmering. Ook dat vraagt om creativiteit, zegt Timo: ‘Hoe zorg je met alle belanghebbenden dat je een activiteitenprogramma voor meerdere jaren neerzet en dat je het gefinancierd krijgt? Dat is echt een tweede tak van sport.’ Matthijs: ‘Maar als je verschillende doelen combineert, geldpotjes bij elkaar brengt en de exploitatie en het beheer goed regelt, kan het een heel aantrekkelijke plek worden.’
Begin van iets groters
Het Leeghwaterplein is het begin van een veel grotere herontwikkeling in het gebied Laakhavens dat er omheen ligt. ‘Het hele gebied gaat op zijn kop’, zegt Timo. ‘Dan moet je wel even goed bedenken wat dat betekent voor het Leeghwaterplein. Dat heeft even tijd nodig gehad, maar nu willen we ook echt doorpakken.’ Matthijs: ‘Over vijftien jaar ligt daar een groot park. Je kunt het Leeghwaterplein zien als een voorproefje, en misschien kunnen onderdelen blijven als onderdeel van het toekomstige park.’
