Op een steenworp van het Westeinde ziekenhuis is het Jacobahof een groene oase in de Schilderswijk, met moestuintjes voor de bewoners, een buurtboerderij en een speeltuin. De historie is bijzonder: nadat een brand in 1987 de saladefabriek verwoestte die daar stond, namen bewoners het initiatief om er een groene plek voor de buurt van te maken. Sinds 2018 is Manon voorzitter van stichting Jacobahof. Die beheert de tuin, samen met de buurttuin die er vlakbij ligt, in de Zusterstraat.
Het Jacobahof is van groot belang voor de omliggende wijk, weet Manon. ‘Natuur draagt bij aan je levensgeluk. De Wereldgezondheidsorganisatie hanteert als norm dat je maximaal 300 meter van het dichtstbijzijnde park moet wonen. Dat halen we hier van geen kant. De Schilderswijk is een van de heetste plekken van de stad, maar in het Jacobahof is het een stuk koeler. Ik woon in de straat erachter. In de zomer voel je meteen het verschil als je de voordeur of de achterdeur uitstapt.’
Samen koken en eten
Bijzonder in het Jacobahof vindt Manon de ecologische boerderij – ‘een supermooi gebouw dat zijn tijd ver vooruit was’ – en ook bijenstal De Windbij. ‘De honing van onze imker Angelique van Abswoude, daar komt de halve Schilderswijk op af. Aan haar honing proef je waar de bijen hun stuifmeel vandaan halen, de dropplant bijvoorbeeld. En met haar werk laat onze imker het belang zien van biodiversiteit.’
Veel van de activiteiten in het Jacobahof draaien om samen koken en eten. In de buurttuin even verderop gebruiken buurtbewoners de oven om pizza’s te bakken met zelf gekweekte groenten. Eens in de maand verandert het Jacobahof in een theetuin, waar bezoekers taarten bakken en thee zetten met kruiden uit de tuin – ‘munt, tijm, citroenmesisse’. En Manon is bezig met het opzetten van een jongerenrestaurant. ‘Jongeren leren een maand lang om te koken en aan het eind organiseren ze een restaurant, met hun eigen menu, waar mensen uit de buurt goedkoop kunnen eten.’
‘Deel van een gemeenschap’
Hoewel de ontstaansgeschiedenis van het Jacobahof direct verbonden is met de omliggende straatjes, ziet Manon de tuin als een plek voor de hele omliggende wijk. ‘Het hof kan een plek zijn om mensen te verbinden; een plek om mensen te ontmoeten die je anders niet zou tegenkomen, en een plek om bewoners het gevoel te geven dat ze deel uitmaken van een gemeenschap. De buurman die anders alleen maar thuis zit en die hier nu komt tuinieren met andere buren, daar doe ik het voor.’
De tuin als verbindende schakel is geen vanzelfsprekendheid in een wijk met zoveel verschillende culturen, heeft Manon de afgelopen jaren gemerkt. ‘Je hebt de ambitie om inclusief te zijn, maar mensen hebben al snel het gevoel dat de tuin niet van hen is. Ik vind dat zonde. Daarom werken we steeds meer samen met sleutelfiguren in de Schilderswijk, die allemaal weer een eigen achterban hebben. Zo wordt het Jacobahof voor steeds meer mensen een belangrijke plek. En zo bestendig je ook weer de toekomst van het hof.’
‘Ruimte en vertrouwen’
De gemeente zou Haagse stadmakers meer kunnen helpen door bewoners op gelijke voet te behandelen als andere partijen, denkt Manon. ‘Geef stadmakers ruimte en vertrouwen. Wat je wilt is een gemeente die ondersteunt en dingen mogelijk maakt, wat je vaak krijgt is veel bureaucratie en nadruk op risico’s beheersen. Het zou mooi zijn als we als gelijkwaardige partners aan tafel kunnen zitten en ruimte krijgen om dingen te doen zonder dat je van tevoren precies weet waar het toe leidt. Met een budget waarvan bewoners zelf kunnen bepalen hoe het wordt besteed.’
Het is een hartenkreet. Manon is niet alleen als betrokken buurtbewoner actief als stadmaker, maar ook professioneel. Voor conceptontwikkelaar UrbanSync werkt ze aan stadmaken, onder meer in Den Haag Zuidwest. Opvallend vindt ze de totaal andere houding van de gemeente die ze daar ontmoet, vergeleken met de Schilderswijk. ‘Hier krijg ik van ambtenaren te horen: “Onze ervaring is dat bewonersinitiatieven vaak mislukken”. Nou, stadmaken is toevallig wat ik doe, en zoiets heb ik nog nooit gehoord als ik in Zuidwest voor UrbanSync aan tafel zit.’
