Ben Lachhab en Hubert Jehee in de moestuin van de Participatie Keuken.
‘Weet je wat dit zijn?’ Initiatiefnemer Ben Lachhab trekt een wortel uit de grond en toont die aan een groep docenten van het Mondriaan College die hij rondleidt in de Participatie Keuken. ‘Aardperen! Ontzettend gezond, en als je ze zo meteen wast, kun je ze rauw eten.’ Even verderop in de moestuin staan bomen met olijven en rijpe, zoete vijgen. ‘Die doen het hier steeds beter’, zegt Ben. ‘Komt door de klimaatverandering.’
Het verschil met een jaar of vijf geleden is enorm. In de binnentuin direct achter het hoofdkwartier van de Participatie Keuken stonden toen doornige struiken waar mensen hun afval dumpten. Nu is het grasveld naast de moestuin netjes onderhouden en staan er nieuwe schuttingen, waartegen buurtbewoners geveltuintjes aanleggen. Hier hield de Participatie Keuken afgelopen zomer de grote barbecue voor bewoners van Moerwijk, waar meer dan 800 mensen op af kwamen. Het tekent de beweging die de Participatie Keuken op gang wil brengen; niet alleen in Moerwijk, maar als het even kan in heel Nederland.
‘Niet veel nodig’
Voor Ben Lachhab is de Participatie Keuken een verre echo van zijn jeugd op het Marokkaanse platteland. ‘Wij leefden van eigen land, van voedsel dat niet was gemanipuleerd. Naar de normen van nu heel rijk dus. Het leven is heel simpel. Je hebt eigenlijk niet veel nodig.’
‘Hier draait het om de vraag welke mentaliteit je wilt terugzien in de samenleving’, zegt vrijwilliger Hubert Jehee. ‘Gemeenschapszin. Relaxed onder elkaar zijn, het samen doen. De Participatie Keuken raakt aan de behoefte van mensen om te worden gezien en ergens bij te horen. Maar doe je dat via overheidsprogramma’s, of nodig je mensen gewoon uit om samen te zijn en zeg je: fijn dat je er bent. Het is niet zo ingewikkeld: iedereen is welkom bij ons, ongeacht hoe je ervoor staat. Wij brengen mensen uit alle bubbels met elkaar in contact.’
Aanschuiftafels
Het meest bekend is de Participatie Keuken van de aanschuiftafels. Rijk of arm, eenzaam of niet, geboren Hagenees of met een migratieachtergrond; iedereen is welkom om mee te eten en betaalt een bescheiden bijdrage. Den Haag telt inmiddels meer dan vijftig aanschuiftafels en je vindt ze in alle stadsdelen – al zouden er in de Vinexwijken nog wel een paar bij kunnen, zegt Ben. Meer dan 300 vrijwilligers dragen bij aan de aanschuiftafels. Er zijn wijkcentra die aanschuiftafels organiseren, maar ook bedrijven. De Participatie Keuken helpt mensen die in hun buurt een aanschuiftafel willen beginnen om te start te gaan; onder meer met het systeem om online een plekje aan tafel te reserveren.
Erfenis van corona
De aanschuiftafels zijn een erfenis van de coronacrisis. Toen de pandemie de kop opstak en mensen aan het hamsteren sloegen in de supermarkt, kwam Ben met een idee om de meest kwetsbare Hagenaars van maaltijden te voorzien. ‘Op zo’n moment heb je elkaar nodig. De dag nadat Mark Rutte de eerste lockdown aankondigde, werd ik meteen benaderd: jij had toch een idee? De volgende dag zat ik in crisisoverleg. Een oproep voor donaties leverde binnen 24 uur 4500 euro op. Het hoofdkantoor van Shell stelde de keukens beschikbaar, het World Forum werd distributieruimte. Maar corona was een noodsituatie. Dan toont iedereen zijn goede hart. Als de crisis over is, verval je heel snel terug in het oude. Ik heb gedacht; als we 10 procent van deze energie weten vast te houden, is het mooi.’
Volop belangstelling
Aan belangstelling van elders heeft de aanschuiftafel intussen niet te klagen. Verschillende ministeries en grote bedrijven kwamen al kijken hoe het er bij de Participatie Keuken aan toe gaat. Hubert: ‘Ze komen met bussen vol. De ambtenaren staan hier in de keuken af te wassen, inclusief de directeur-generaal en de secretaris-generaal. Wij laten zien wat de kracht is van het collectief. Je bent er niet met beleid, je hebt mensen nodig die het voorbeeld geven.’
Belangstelling is er ook uit andere steden. Delegaties uit Groningen en Tilburg kwamen al op bezoek in Moerwijk, en in Zaanstad zijn inmiddels al zo’n vijftien tafels van start gegaan. Het is een volgende stap in de ontwikkeling, zegt Hubert. ‘Eigenlijk wil je dat dit overal gebeurt. Het is onze droom dat iedereen in Nederland in aanschuiftafel kan beginnen. Daarvoor willen we advies en support bieden en laten zien met welke mentaliteit je dit moet doen. Intussen blijven we gewoon doen wat we doen.’
Kinderkeuken
Een ander initiatief is de Kinderkeuken. Kinderen van 9 tot 12 jaar uit verschillende culturen komen eens in de maand bijeen om te koken onder begeleiding van een professionele kok. Inmiddels zijn er vier groepen met elk zo’n vijftien deelnemers. Net als bij de aanschuiftafels is ook hier het recept: breng mensen uit verschillende groepen bijeen. ‘Van Vogelwijk tot Mariahoeve, van de villa tot de straat. Kom bij elkaar, zoals je dat in de samenleving ook wilt zien’, vertelt Hubert, die de afgelopen twee jaar een van de coördinatoren was van de Kinderkeuken. ‘Aan het begin hoor je zo’n Hollands jongetje zeggen: “Ik eet echt geen Marokkaans eten, ik lust alleen maar patat”. Nou, hier dus wel!’
Donaties
De opbrengst van de moestuinen in de buurt zijn bij lange na niet genoeg om de keuken draaiend te houden. De Participatie Keuken krijgt veel voedseldonaties, bijvoorbeeld van groothandels en kwekerijen uit het Westland; vaak grote partijen, soms honderden kilo’s. Eten dat de Participatie Keuken zelf niet gebruikt, komt in de weggeefkiosk achter het pand te liggen. Iedereen is welkom om te pakken wat hij nodig heeft. ‘Er komen nu tussen de 200 en 300 mensen. In het begin vooral vanuit Moerwijk zelf, maar nu ook uit omliggende wijken’, zegt Ben. ‘Zo gaan we verspilling van voedsel tegen. Maar het is ook een manier om met mensen in contact te komen. Voor je het weet, staat zo iemand hier zelf in een pan te roeren.’
Belangstelling gewekt? Kijk dan vooral eens op participatiekeuken.nl.
